Bamban

Last updated
Bamban
Municipality of Bamban
DoloresGrottoBambanjf7753 12.JPG
Panoramic of Bamban
Flag of Bamban, Tarlac.png
Bamban Tarlac.png
Ph locator tarlac bamban.png
Map of Tarlac with Bamban highlighted
OpenStreetMap
Bamban
Philippines location map (square).svg
Red pog.svg
Bamban
Location within the Philippines
Coordinates: 15°16′27″N120°34′01″E / 15.2742°N 120.5669°E / 15.2742; 120.5669
Country Philippines
Region Central Luzon
Province Tarlac
District 3rd district
Founded June 6, 1710
Barangays 15 (see Barangays)
Government
[1]
  Type Sangguniang Bayan
   Mayor Alice L. Guo
   Vice Mayor Leonardo d.C Anunciacion
   Representative Noel N. Rivera
   Municipal Council
Members
   Electorate 45,008 voters (2022)
Area
[2]
  Total251.98 km2 (97.29 sq mi)
Elevation
89 m (292 ft)
Highest elevation
265 m (869 ft)
Lowest elevation
48 m (157 ft)
Population
 (2020 census) [3]
  Total78,260
  Density310/km2 (800/sq mi)
   Households
17,695
Economy
   Income class 2nd municipal income class
   Poverty incidence
10.30
% (2018) [4]
   Revenue 244.7 million (2020)
   Assets 521.7 million (2020)
   Expenditure 246.1 million (2020)
   Liabilities 79.01 million (2020)
Service provider
  ElectricityTarlac 2 Electric Cooperative (TARELCO 2)
Time zone UTC+8 (PST)
ZIP code
2317
PSGC
IDD : area code +63(0)45
Native languages Kapampangan
Tagalog
Ilocano
Website bambantarlac.gov.ph

Bamban, ing opisyal a Munisipalidad na ning Bamban (Kapampangan : Balen ning Bamban; Filipino : Bayan ng Bamban), ay 2nd class na munisipalidad king probinsya na ning Tarlac, Philippines. Base king 2020 census, atin yang populasyun a 78,260 katao. [3]

Contents

History

Bayu la dintang ding manuknangan, ing lugar na maging bayan na ning Bamban, metung yang maragul a meliling lupain na mamabut king silangan; at king kanluran na bahagi, bubuuan de ring paanan da ring burul at kabundukan na mayayabung na atin tanaman at matas na punu na aabut king kalaliman king dane na ning Zambales. Ing makapal na kagubatan at kabundukan dati tuknangan de ring baluga.(o mas kilala bilang Aetas), at ing Zambal, na dati kakabye lamu king pamangisda at katutubung hayup na mipapalili na darakal king lugar. Paminsan-minsan ding matatapang na mangalakal simula king Pampanga hangga king lalawigan na ning Tagalog kerakalan ay mangipag la Chinese, miglakas lang lub para munta pahilaga king Capas, at Tarlac.

Bayu dintang ing panahun na ning Kastila, dintang la ring malating manuknangan, meakit la king matabang lupa at kikinang na pilak na ning ilog na mamampas king bundok para dumaluy king patag na lupain , gagawan da ining fertile. Sinimulan da ring manuknangan ing malating pamaglinis king makapal na pamaglabung da reng tanaman na sasakup king malawak na bahagi ning lupain na atsu keng hangganan na ning ilog na atin malating distansya king paanan da ring bunduk.(dahil ka reng tanaman a reni ing lugar ayni ay pelagyuan deng Bamban.)

Dintang la ring manuknangan ara magganap lang pamaglinis at ali megluwat mebuu ya ing malating komunidad. Tungkol king1700, Dintang ing Augustinian Recollects tinatag de ing Mission de Pueblos de Bamban. Pero ing pueblo ay bahagi ne dati ning Pampanga. Anyang 1837, metung a bayung boundary line ing metatag, ngeni gagawan deng bahagi ning lalawigan naning Tarlac ing Bamban.

Ing opisyal na pagkilala bilang bayan pehintulutan ng gobernadorcillo king bayan na ning Tarlac. Don Martín Sibal kayari ay hinirang na pinuno at inatasan na atin rango na ning "Capatain". Kayabe karing minunang menuknangan ay ding Sibal, Lugtu, Dayrit, Macale, Vergara, Manipon at Dela Cruz clan.

Children on roof of a school in Bamban, that was buried by lahars during the 1991 eruption of Mt. Pinatubo. Pinatubo91 children on roof in bamban 10-12-91.jpg
Children on roof of a school in Bamban, that was buried by lahars during the 1991 eruption of Mt. Pinatubo.

Anyang revolution 1896, Ing bamban ing metung kareng mumunang Bayan na tatalan armas laban kareng Kastila. Hilagang-Kanluran na ning bayan na atsu king gitna da reng burul ay deng labi da reng mga muog na tinikdo da ring magigiting na banda da ring Bambanense na tinuki kang Gen. Servilliano Aquino king pag-aalsa da ring Tarlac. Hangga ngeni, ing metung a bahagi king kabitisan na ning bunduk ay awsan deng "Batiawan" o look-out point. Dakal ah matapang na anak ing mete king kilusang ayni para king pamaglaya.

Anyang dintang la ring Amerkanu 1900, ditak-ditak dinagul ya ing malating pueblo at meging masikip na bayan. Ing Bamban Sugar Central ay tinatag de at lalong memye lakas king paglagu na nini. Don Pablo Lagman iya ing mumunang hinirang dang Presidente at Don Laureano Campo bilang vice-presidente king lalam na ning pamahalaang militar na ning Amerika. Ding aliwang kilalang pamilya dati ay pinalit la king timon da ring gobernador. During ing panahun na ning Commonwealth, ding Sibal, ding Lumboy, ding Santos, ding Punsalang, kareng pamagbanggit da ring mapilan ay migtamasang kapangyarihang pampulitika hanggang king pagsiklab na ning Ikadwang Digmaan Pangdaigdig.

Ing Bamban ay kalupa ne ning maalamat na phoenix, na adama da ring lokal na dapat ay kumabye la ulit manibatan kareng abu da reni. Ing buung poblacion ay mewasak at mesilab king panahon naning pamaglaya. Ala lang takut ding tawu na bumalik manibatan king pamanyalikut at muling tinikdo kahit na ing pamangampanya ay atsu ya king kabitisan na ning bunduk. Masagling dinagul uling king malapit king Clark Air Base. Pero ing Bamban ay enane kalupa ning dati ulit. Ing resulta na ning digmaan ay aramdaman da king kilub na ning makabang panahun. Dahil keni, ding kilalang pamilya ay meko la king bayan patungu king lungsud para makapanalakad lang mangaragul a negosyu at lagyu para klarelang sarili.

Ing 1991 Mount Pinatubo pagsabug na ning bulkan, at ing kasunud ay pamagagus na ning lava at pitak apunta king mababang parti na ning Bamban mepilitan la ring residenti na mako o lumipat king Dapdap Resettlement Area,kung nokarin ing matas na lugar.

Geography

Ing munisipalidad na ning Bamban ay ing peka-timog na dalan ning melting pot na ning Probinsya ning Tarlac king Central Plain ning Luzon king Pilipinas.

Ing pagiging pekatimog na bayan ning lalawigan,atin ya ining karaniwang hangganan Mabalacat, Pampanga, at king kanluran, kayabe ning Zambales. Ing hangganan ay tutukuyan dang Parua River, keni manibatan ing irrigationwater, pamangan, at balas at gravel for para kareng royektung pang-imprastraktura. Ing bulubundukin na rehiyon na ataguan mu king kanlurang bahagi ay bubuuan de ring halus adwan-katlu nang kabuuang lawak na ning gabun, dating atsu king kilub na ning US Military Reservations. Atagpuan merin king bahaging ayni ing BLISS projects at king hilaga, ing MAR settlement project, na kapag ganap deng binuu ay maging apagkunan yang kabuhayan at panustus king pamangan para king gitnang Luzon.

Bamban ay 99 kilometres (62 mi) manibatan Manila at 25 kilometres (16 mi) naman manibatan king provincial capital, Tarlac City.

Barangays

Dolores Grotto view of the Bamban bridge and barangays Bamban,Tarlacjf7798 02.JPG
Dolores Grotto view of the Bamban bridge and barangays

Bamban pinintna de ini king 15 barangays. [5] kada barangay ay atin puroks at ding aliwa ay atin lang sitios.

  • Anupul
  • Banaba
  • Bangcu
  • Culubasa
  • Dela Cruz
  • La Paz
  • Lourdes
  • Malonzo
  • San Nicolas (poblacion)
  • San Pedro
  • San Rafael
  • San Roque
  • San Vicente
  • Santo Niño
  • Lumang kalsada
  • Virgen de los Remedios (Pacalcal)

Climate

Climate data for Bamban, Tarlac
MonthJanFebMarAprMayJunJulAugSepOctNovDecYear
Average high °C (°F)30
(86)
31
(88)
33
(91)
35
(95)
33
(91)
31
(88)
30
(86)
29
(84)
29
(84)
30
(86)
31
(88)
30
(86)
31
(88)
Average low °C (°F)19
(66)
19
(66)
20
(68)
22
(72)
24
(75)
24
(75)
24
(75)
24
(75)
23
(73)
22
(72)
21
(70)
20
(68)
22
(71)
Average precipitation mm (inches)3
(0.1)
2
(0.1)
5
(0.2)
10
(0.4)
80
(3.1)
107
(4.2)
138
(5.4)
147
(5.8)
119
(4.7)
70
(2.8)
26
(1.0)
8
(0.3)
715
(28.1)
Average rainy days2.01.72.74.616.120.824.023.021.415.58.03.2143
Source: Meteoblue [6]

Demographics

Population census of Bamban
YearPop.±% p.a.
1903 3,002    
1918 4,846+3.24%
1939 9,663+3.34%
1948 11,553+2.00%
1960 13,527+1.32%
1970 18,474+3.16%
1975 22,723+4.24%
1980 26,072+2.79%
YearPop.±% p.a.
1990 35,639+3.18%
1995 37,115+0.76%
2000 46,360+4.88%
2007 61,644+4.01%
2010 62,413+0.45%
2015 69,466+2.06%
2020 78,260+2.37%
Source: Philippine Statistics Authority [7] [8] [9] [10]

Anyang 2020 census,ing populasyun na ning Bamban, Tarlac, ay 78,260 katao, [3] na atin 310 inhabitants per square kilometre or 800 inhabitants per square mile.

Economy

Tourism

Santo Nino Parish Church Bamban,Tarlacjf7967 01.JPG
Santo Niño Parish Church

See also

Related Research Articles

<span class="mw-page-title-main">Tarlac</span> Province in Central Luzon, Philippines

Tarlac, officially the Province of Tarlac, is a landlocked province in the Philippines located in the Central Luzon region. Its capital is the city of Tarlac. It is bounded on the north by the province of Pangasinan, Nueva Ecija on the east, Zambales on the west and Pampanga in the south. The province comprises three congressional districts and is subdivided into 17 municipalities and one city, Tarlac City, which is the provincial capital.

<span class="mw-page-title-main">Gapan</span> Component city in Nueva Ecija, Philippines

Gapan, officially the City of Gapan, is a 4th class component city in the province of Nueva Ecija, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 122,968 people.

<span class="mw-page-title-main">Mabalacat</span> Component city in Pampanga, Philippines

Mabalacat, officially Mabalacat City, is a 3rd class component city in the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 293,244 people.

<span class="mw-page-title-main">San Fernando, Pampanga</span> Capital of Pampanga, Philippines

San Fernando, officially the City of San Fernando, is a 1st class component city and capital of the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 354,666 people.

<span class="mw-page-title-main">Minalin</span> Municipality in Pampanga, Philippines

Minalin, officially the Municipality of Minalin, is a 4th class municipality in the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 48,380 people.

<span class="mw-page-title-main">San Simon, Pampanga</span> Municipality in Pampanga, Philippines

San Simon, officially the Municipality of San Simon, is a 3rd class municipality in the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 59,182 people.

<span class="mw-page-title-main">Sasmuan</span> Municipality in Pampanga, Philippines

Sasmuan, officially the Municipality of Sasmuan, formerly known by its Spanish name Sexmoán, is a 4th class municipality in the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 29,076 people.

<span class="mw-page-title-main">Santo Tomas, Pampanga</span> Municipality in Pampanga, Philippines

Santo Tomas, officially the Municipality of Santo Tomas, is a 4th class municipality in the province of Pampanga, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 42,846 people.

<span class="mw-page-title-main">Anao, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Anao, officially the Municipality of Anao, is a 5th class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 12,208 people.

<span class="mw-page-title-main">Capas</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Capas, officially the Municipality of Capas, is a 1st class municipality in the province of Tarlac, Philippines, and one of the richest towns in the province. The town also consists of numerous subdivisions and exclusive villages.

<span class="mw-page-title-main">Concepcion, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Concepcion, officially the Municipality of Concepcion, is a 1st class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 169,953 people.

<span class="mw-page-title-main">Gerona, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Gerona, officially the Municipality of Gerona, is a 1st class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 94,485 people.

<span class="mw-page-title-main">La Paz, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

La Paz, officially the Municipality of La Paz, is a 2nd class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 68,952 people.

<span class="mw-page-title-main">Mayantoc</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Mayantoc, officially the Municipality of Mayantoc, is a 3rd class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 32,597 people.

<span class="mw-page-title-main">Ramos, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Ramos, officially the Municipality of Ramos, is a 5th class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 22,879 people.

<span class="mw-page-title-main">San Clemente, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

San Clemente, officially the Municipality of San Clemente, is a 5th class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 13,181 people.

<span class="mw-page-title-main">San Manuel, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

San Manuel, officially the Municipality of San Manuel, is a municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 28,387 people.

<span class="mw-page-title-main">Santa Ignacia</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Santa Ignacia, officially the Municipality of Santa Ignacia, is a 2nd class municipality in the province of Tarlac, Philippines. Santa Ignacia has a total land area of 14,607 hectares. According to the 2020 census, it has a population of 51,626 people.

<span class="mw-page-title-main">Tarlac City</span> Capital of Tarlac, Philippines

Tarlac City, ing opisyal a Syudad na ning Tarlac, ing 1st class sangkap na lungsud at capital na ning probinsya ning Tarlac, Philippines. Base king 2020 a census, atin ya ining populasyun na 385,398 people.

<span class="mw-page-title-main">Victoria, Tarlac</span> Municipality in Tarlac, Philippines

Victoria, officially the Municipality of Victoria, is a 2nd class municipality in the province of Tarlac, Philippines. According to the 2020 census, it has a population of 69,370 people.

References

  1. Municipality of Bamban | (DILG)
  2. "2015 Census of Population, Report No. 3 – Population, Land Area, and Population Density" (PDF). Philippine Statistics Authority. Quezon City, Philippines. August 2016. ISSN   0117-1453. Archived (PDF) from the original on May 25, 2021. Retrieved July 16, 2021.
  3. 1 2 3 Census of Population (2020). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. Philippine Statistics Authority . Retrieved 8 July 2021.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  4. "PSA Releases the 2018 Municipal and City Level Poverty Estimates". Philippine Statistics Authority. 15 December 2021. Retrieved 22 January 2022.
  5. "Province: Tarlac". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority . Retrieved 12 November 2016.
  6. "Bamban: Average Temperatures and Rainfall". Meteoblue. Retrieved 5 May 2020.
  7. Census of Population (2015). "Region III (Central Luzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. Philippine Statistics Authority . Retrieved 20 June 2016.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  8. Census of Population and Housing (2010). "Region III (Central Luzon)" (PDF). Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. National Statistics Office . Retrieved 29 June 2016.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  9. Censuses of Population (1903–2007). "Region III (Central Luzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. National Statistics Office.{{cite encyclopedia}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  10. "Province of Tarlac". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Retrieved 17 December 2016.
  11. "Poverty incidence (PI):". Philippine Statistics Authority. Retrieved December 28, 2020.
  12. "Estimation of Local Poverty in the Philippines" (PDF). Philippine Statistics Authority. 29 November 2005.
  13. "2003 City and Municipal Level Poverty Estimates" (PDF). Philippine Statistics Authority. 23 March 2009.
  14. "City and Municipal Level Poverty Estimates; 2006 and 2009" (PDF). Philippine Statistics Authority. 3 August 2012.
  15. "2012 Municipal and City Level Poverty Estimates" (PDF). Philippine Statistics Authority. 31 May 2016.
  16. "Municipal and City Level Small Area Poverty Estimates; 2009, 2012 and 2015". Philippine Statistics Authority. 10 July 2019.
  17. "PSA Releases the 2018 Municipal and City Level Poverty Estimates". Philippine Statistics Authority. 15 December 2021. Retrieved 22 January 2022.
  18. "Category:Santo Niño Parish Church of Bamban - Wikimedia Commons". Commons.wikimedia.org. Retrieved 2019-10-16.
  19. 1 2 "List of Parishes of the Roman Catholic Diocese of Tarlac | Philippine Churches". Archived from the original on 2012-09-03. Retrieved 2013-05-01.
  20. "Tarlac churches | mga pahina ni msbolin". Archived from the original on 2016-03-05. Retrieved 2013-05-01.
  21. "Panoramio - Photo of Santo Nino Parish Church, Bamban, Tarlac". Archived from the original on 2016-10-25. Retrieved 2017-11-01.
  22. "Sto Nino Academy". Archived from the original on 2013-06-30. Retrieved 2013-05-01.
  23. "Archived copy". Archived from the original on 2016-03-03. Retrieved 2013-05-01.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  24. "Santo Niño Parish - Churches & Religious Services - Tarlac". panpages.ph. Archived from the original on 5 July 2013. Retrieved 22 May 2022.
  25. "Santo Niño Church - Bamban". Wikimapia.org. Retrieved 2019-10-16.
  26. "Inscribe Tours goes to Tarlac for 'Visita Iglesia'". The Philippine Star. Retrieved 2019-10-16.
  27. "Things to do and places to visit in Tarlac, Philippines". Localyte.com. Retrieved 2019-10-16.
  28. "Visita Iglesias de Tarlac". Localyte.com. Retrieved 2019-10-16.
  29. "Diocese of Tarlac". Archived from the original on 2010-06-17. Retrieved 2013-05-01.
  30. "Diocese of Tarlac, Philippines". Gcatholic.org. Retrieved 2019-10-16.