Danao languages

Last updated
Danao
Geographic
distribution
Mindanao, Malaysia (Sabah)
Ethnicity Maguindanaon, Maranao and Iranun
Linguistic classification Austronesian
Proto-languageProto-Danao
Language codes
Glottolog dana1253
Danao languages map.jpeg
Geographic extent of Danao languages based on Ethnologue maps

The Danao languages are a group of Austronesian languages spoken in the Philippines. They are the Maguindanaon and Maranao, each with approximately a million speakers; and Iranun with approximately 250,000 speakers.

Contents

Numerals

Numerals in Danao languages
Numeral Maguindanaon Iranun Maranao
1isaisaisa
2duaduwadowa
3telutelutelo
4patpatpat
5limalimalima
6nemnemnem
7pitupitupito
8waluwaluwalo
9siawsiyawsiyao
10sapulusapulosapolo

Sample texts

Universal Declaration of Human Rights

Maguindanaon:

Langun nu manusiana pimbataa maradikaendu ebpantag-pantagsa maltabat endu hak. Naenggiansilansa akal endu hatiendu wagib a enggalbekkanu isa-isa sa lekanilansa niyawa nu kabpagalia.

Maranao:

Langon a tawna inimbawataa ndudon so kapaarago ndatadatarsa bantogan ago kabnar. Bigansiransa kabnar ago gagawna aya patot a di kapakasusurotao omani isako kapakiphapagariya.

Iranun:

Langowan a manosiyana inimbawatana m'r'png r'p'ngko maratabat ago kabenar. Siranna bigansa lawod a paro ago g'da g'da ago rakhsnisisita a inggolalano pithanggisaanso tanto a antap o kaoyag oyag.

English:

All human beingsare bornfreeand equalin dignity and rights. Theyare endowedwith reason and conscienceand should acttowards one anotherin a spirit of brotherhood.

Noun phrases

Topic
MaguindanaonMaranaoEnglish
Pemasasu babaysa seda.Pephamasaso babaysa seda.The womanis buyingfish.
Pemasasi Rocayasa seda.Pephamasasi Rocayasa seda.Rocayais buyingfish.
Pemasasila Teardesa seda.Pephamasasiki Teardesa seda.Tearde and friendsare buyingfish.
Pemasaakusa seda.Pephamasaakosa seda.Iam buyingfish.
Pemasakasa seda.Pephamasakasa seda.Youare buyingfish.
Pemasasekaninsa seda.Pephamasasekaniyansa seda.He/sheis buyingfish.
Pemasatasa seda.Pephamasatasa seda.You and Iare buyingfish.
Pemasatanusa seda.Pephamasatanosa seda.We (all of us)are buyingfish.
Pemasakamisa seda.Pephamasakamisa seda.We (excl. you)are buyingfish.
Pemasakanusa seda.Pephamasakanosa seda.We (incl. you)are buyingfish.
Pemasasilansa seda.Pephamasasiransa seda.Theyare buyingfish.
Pemasainiasa seda.Pephamasaayasa seda.This guyare buyingfish.
Pemasai nansa seda.Pephamasanansa seda.That guy near youis buyingfish.
Pemasaintusa seda.Pephamasaotosa seda.That guy over thereis buyingfish.
Possessive
MaguindanaonMaranaoEnglish
Mapulu i alaganu banggalanu guru.Mala i argaso bangkalao maistra.The teacher'sclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalani Akmad.Mala i argaso bangkalai Akmad.Akmad'sclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalanila Akmad.Mala i argaso bangkalai kisi Akmad.Akmad and co.'sclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalaku.Mala i argaso bangkalaaken.Myclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalanengka.Mala i argaso bangkalaaka.Yourclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalanin.Mala i argaso bangkalaiyan.His/herclothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalata.Mala i argaso bangkalata.Our (you and me)clothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalatanu.Mala i argaso bangkalatano.Our (all of us)clothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalanami.Mala i argaso bangkalaami.Our (excl. you)clothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalatanu.Mala i argaso bangkalaiyo.Our (incl. you)clothesare expensive.
Mapulu i alaganu banggalanilan.Mala i argaso bangkalairan.Theirclothesare expensive.
Iniaa banggalana mapulu i alaga.Mala i argaa bangkalaini.Thisclothingis expensive.
Nana banggalana mapulu i alaga.Mala i argaa bangkalaa nan.That (with you)clothingis expensive.
Tua banggalana mapulu i alaga.Mala i argaa bangkalaoto.That (over there)clothingis expensive.
Referent
MaguindanaonMaranaoEnglish
Minangaysu penginginsedasa guru.Somiyongso panginginsedasa maistra.The fishermanwentto the teacher.
Minangaysu penginginsedakani Akmad.Somiyongso panginginsedaki Akmad.The fishermanwentto Akmad.
Minangaysu penginginsedakanila Akmad.Somiyongso panginginsedasa kisi Akmad.The fishermanwentto Akmad and family/friends.
Minangaysu penginginsedasa laki.Somiyongso panginginsedasii raken.The fishermanwentto me.
Minangaysu penginginsedasa leka.Somiyongso panginginsedasa reka.The fishermanwentto you.
Minangaysu penginginsedasa lekanin.Somiyongso panginginsedasa rekaniyan.The fishermanwentto him/her.
Minangaysu penginginsedasa lekitanu.Somiyongso panginginsedasii rektano.The fishermanwentto us.
Minangaysu penginginsedasa lekami.Somiyongso panginginsedasii rekami.The fishermanwentto ours.
Minangaysu penginginsedasa lekanu.Somiyongso panginginsedasa rekiyo.The fishermanwentto yours.
Mnangaysu penginginsedasa lekanilan.Somiyongso panginginsedasa rekiran.The fishermanwentto their house.
Minangaysu penginginsedasia.Somiyongso panginginsedasaya.The fishermanwenthere.
Minangaysu penginginsedasan.Somiyongso panginginsedasan.The fishermanwentthere (near you).
Minangaysu penginginsedalu.Somiyongso panginginsedaroo.The fishermanwentthere (far away).

Time and space

Time
MaguindanaonMaranaoEnglish
Kanui kinaumanengkasa Kutawatu?Andai kiyapakaomangkasa Cotabato?When didyouarrivein Cotabato?
KanuIsnin.IsakoIsnin.LastMonday.
KanuSalasa.IsakoSalasa.LastTuesday.
KanuArba.IsakoArbaa.LastWednesday.
KanuKamis.IsakoKamis.LastThursday.
KanuGiamat.IsakoDiyamaat.LastFriday.
KanuSaptu.IsakoSapto.LastSaturday.
KanuAkad.IsakoAkad.LastSunday.
Ngin a kutikai kinangaynengkasa sinian?Antonaa orasi kiyasongkasa sine?What timedid yougoto the movies?
Mangatenga na kaisa sa malulem.Mangaala una i midiya .Aroundone thirty.
Kanui kambalingannengkasa Amerika?Andai kambalingkasa Amerika?When willyoureturnto Americabe?
Kanui kinambalingannengkasa Amerikaebpun sa Saudi?Andai kiyabalingkasa Amerikapoon sa Saudi?When didyoureturnto Americaifrom Saudi?
Space
MaguindanaonMaranaoEnglish
sa puluna dulangsa liwawawa lamisanon topof the table
sa didalemna dulangsa dilalema lamisanbeneathof the table
sa ligidna dulangsa kilida lamisanto the sideof the table
sa puluna dulangsa poroa lamisanon the cornerof the table
sa biwangna dulangsa diwanga lamisanto the leftof the table
sa kawananna dulangsa kawanana lamisanto the rightof the table
sa ludepna Masgitsa soleda Masgitinsideof the Mosque
sa liyuna Masgitsa liyoa Masgitoutsideof the Mosque
sa unanna Masgitsa una-ana Masgitjust pastthe Mosque
sa taligkudanna Masgitsa talikudana Masgitbehindof the Mosque
sa pantagna Masgitsa pantaga Masgitin frontof the Mosque

Verbs and time

Time
MaguindanaonMaranaoEnglish
Embalingansilansaguna.Mbalingsiranimanto.Theyare going homenow.
Peginumsilanuman gai.Phaginomsiranoman gawii.Theydrinkevery day.
Midtalusilankagai.Mitharosirankagai.Theyspokeyesterday.
Pelakawsilanamag.Pelalakawsiranroo mapita.Theywill walktomorrow.
Minangaysilanden lu.Miyakasongsiranroo den.Theyhave gonethere already.
Nailaykuden.su tudtul.Miyakailayakoden.sa totul.Iwas able to seethe report.
Nakailayakusa pilaksa lalan.Miyakailayakosa piraksa lalan.Ihappened to seesome moneyon the road.
Makapangagipansilan.Makapengadipensiran.Theycan still study.
Edtalukanusan.Peterokanopasin.Pleasespeak, (you guys).

Negatives

Time
TypeMaguindanaonMaranaoEnglish
Present / ProgressivePenggalebekkauman gai?Penggalebekkaoman gawii?Do you workevery day?
Di!Di!No, I don't!
PastMidtalukakagina?Mitharokakagiya?Did you speaka while ago?
Da!Da!No, I didn't!
FuturePedtawagkaamay?Phatawagkaroo imanto?Will you calllater on?
Di!Di!No, I won't!
PossessionsAdenkalumanengka?Adena karomangka?Do you havea wife?
Da!Da!No, I don't have!
QualitiesWakilka?Abogadoka?Are you a lawyer?
Di!Di!No, I'm not!

Manga, A, Aden, Da

Time
MaguindanaonMaranaoEnglish
Pinamasakusu manga seda.Piyamasaakenso manga seda.Iam buyingfish.
Mapiaakamalsi Akmad.Mapiyaamayorsi Akmad.Akmad is a goodmayor.
Adenguruku.Aden agoroaken.Ihavea teacher.
Dapilakku.Da akwartaaken.Idon't havemoney.

Object-focus Sentences

Time
TenseMaguindanaonMaranaoEnglish
PresentPemasankusu kitab.Pemasaankoso libro.Iam buyingbook.
PastPibpasakusu walay.Pipesakoso walay.Isoldthe house.
PresentPemasankusu kitab.Pemasaanakenso libro.Iam buyingbook.
PastPinamasakusu kamais.Piyamasaakenso kamays.Iboughtthe corn.
Future (-en)Pagyawenkuinia.Barbikiungiya i.Iwill barbecuethis.
Future (-en)Ilingankuinia.Kupiyaangiya i.Iwill copythis.
Future (i-)Ipelebengkui nan.Ipelebengakenanan.Iwill saythat.
Future (i-)Enggaykui nan.Imbegayakenanan.Iwill givethat.
Future (-an)Pedtalabukankui nan.Pembisitaanakenanan.Iwill visitthat.
Future (-an)Bayadankui nan.Bayadanakenanan.Iwill paythat.
Command (-a)Pagedaikainia.Pagedangkaini.Ridethis.
Command (-an)Sigupikai nan.Sigopanangkanan.Smokethat.
Command (-i)Anikai nan.Galidingkanan.Harvestthat.

Notes

    References